Source: https://www.philenews.com/koinonia/eidiseis/article/948928
01 Ιουνίου 2020
Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις για τα πυκνά δάση και τη χαμηλή βλάστηση στην Κύπρο, καθώς οι ερευνητές βλέπουν μακριές περιόδους ξηρασίας καθώς και αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιών. Ενδεικτικά, στα ακραία σενάρια της κλιματικής αλλαγής, υπολογίζεται ότι περιοχές της Λευκωσίας και της Λεμεσού θα αντιμετωπίσουν ανομβρία μέχρι και έξι συνεχόμενων χρόνων. Πρόκειται για τους υπολογισμούς ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης, το οποίο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος από επιστήμονες της Κύπρου, της Ελλάδας και της Βουλγαρίας.
Όπως σημείωσε στον «Φ» ο ερευνητής του Ινστιτούτου Κύπρου στο τμήμα Περιβαλλοντικών Προβλέψεων, Γιάννης Προεστός, προσφέρεται η δυνατότητα βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης πρόγνωσης, μεταξύ άλλων και για τις πυρκαγιές, σε μια περίοδο που πρέπει να προωθηθεί η αντιπυρική προστασία.
Ειδικότερα, ο κ. Προεστός σημείωσε πως δημιουργήθηκαν αρκετοί διαδραστικοί χάρτες, ανάμεσα στους οποίους και ένας για κλιματικές προβλέψεις. Ο πρώτος χάρτης, βάσει αριθμητικών μοντέλων εκτιμά τις κλιματικές εξελίξεις του μέλλοντος σε βάθος 30 χρόνων. Για τις ανάγκες της πρόβλεψης, οι επιστήμονες εργάστηκαν πάνω σε δύο εκδοχές. «Στο πρώτο σενάριο (μετριασμού εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων/”μέτριο”) αναδεικνύονται οι κλιματικές συνθήκες που θα επικρατήσουν, εφόσον ακολουθηθούν όλες οι πολιτικές που αποφασίζονται για τη μείωση των ρύπων και την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Αντιθέτως, στο δεύτερο σενάριο (υψηλών εκπομπών/”ακραίο”) αναδεικνύονται οι συνθήκες που θα επικρατήσουν, εφόσον οι κοινωνίες δεν ακολουθήσουν καμία σύσταση και απόφαση που να αφορά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής».
Η περίοδος αναφοράς που μελέτησαν οι επιστήμονες, κυμαίνεται από το 1980 έως το 2010 και η πρόγνωσή τους ξεκινά από το παρόν και φτάνει μέχρι και το 2050. «Επί παραδείγματι, στο ακραίο σενάριο αναδεικνύεται ότι κάποιες περιοχές του Τροόδους θα αντιμετωπίσουν παρατεταμένη ξηρασία. Μάλιστα, ορισμένες περιοχές εκτιμάται ότι θα καταγράψουν μέχρι και έξι χρόνια συνεχόμενης ανομβρίας, ανάμεσά τους η ορεινή Λεμεσός, δάσος Πάφου, καθώς και η Λευκωσία και στα βόρεια του Τροόδους».
Παράλληλα, ο κ. Προεστός σημείωσε ότι οι επιστήμονες παρατηρούν μιαν αύξηση στη διάρκεια των ημερών που έχουν πολύ υψηλό δείκτη επικινδυνότητας σε ό,τι αφορά τις πυρκαγιές. «Σε κάποιες περιοχές σημειώνεται μικρή αλλαγή έως και 10 μέρες. Σε άλλες, ωστόσο, οι μέρες πολύ υψηλής επικινδυνότητας αυξάνονται κατά 20 μέχρι και 30 ημέρες. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει σε περιοχές του Τροόδους καθώς και στις παρυφές του. Σημεία δηλαδή που υπάρχει και ανθρώπινη δραστηριότητα ή που γειτνιάζουν με χωριά. Αυτό σημαίνει ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα στις συνθήκες αυτές ενέχει τον κίνδυνο μιας καταστροφικής πυρκαγιάς, όπως συνέβη τον Ιούνιο του 2016 στο δάσος της Σολέας».
Είναι ξεκάθαρο, υπογράμμισε ο επιστήμονας, ότι αυτή την περίοδο «πρέπει να βρισκόμαστε σε αυξημένη εγρήγορση σε ό,τι αφορά τις δασικές πυρκαγιές. Τα καιρικά φαινόμενα καθώς επίσης και οι πυρο-μετεωρολογικοί δείκτες πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιών, δείχνουν ότι οι συνθήκες είναι πολύ υποβοηθητικές για την έναρξη φωτιάς. Οι διαδραστικοί πίνακες μπορούν να αξιοποιηθούν ως ένα εργαλείο που θα μας κρατήσει ενήμερους για τις συνθήκες που επικρατούν και θα μας καταστήσει πιο προσεκτικούς. Επιπλέον, μας υπενθυμίζει ότι πρέπει να συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα όταν βρισκόμαστε σε ευάλωτες περιοχές, ώστε να μην προβαίνουμε σε αλόγιστες ενέργειες όπως το πέταγμα αναμμένου αποτσίγαρου, καψάλισμα χόρτων και χρήση ηλεκτρικών εργαλείων, κοπείς μετάλλων».
Υψηλής επικινδυνότητας περιοχές του Τροόδους
Όπως εξήγησε ο κ. Προεστός, ένας δεύτερος διαδραστικός χάρτης, που ανανεώνεται ανά ώρα, αξιοποιώντας παρατηρήσεις που λαμβάνονται από το δίκτυο σταθμών του Τμήματος Μετεωρολογίας, μπορεί επίσης να μας πληροφορήσει για το ρίσκο πυρκαγιάς ανά την Κύπρο. «Τα σημεία που εμφανίζονται στον χάρτη αναλογούν στους σταθμούς του Τμήματος Μετεωρολογίας και ο πυρο-μετεωρολογικός βαθμός επικινδυνότητας έναρξης φωτιάς υπολογίζεται ανάλογα με τις επικρατούσες τοπικές μετεωρολογικές συνθήκες της θερμοκρασίας, του ανέμου, της υγρασίας και της βροχόπτωσης».
Όπως σημείωσε ο επιστήμονας, τη δεδομένη στιγμή (27/05/2020 ώρα 11:00), η μεγαλύτερη επικινδυνότητα εστιάζεται στην ευρύτερη περιοχή του ορεινού όγκου του Τροόδους, με διάφορες περιοχές, όπως ο Μαθιάτης, ο Αγρός, ο Κάμπος και η Ληνού, να παρουσιάζουν βαθμό επικινδυνότητας που κυμαίνεται μεταξύ υψηλού και πολύ υψηλού. Παράλληλα, υψηλός δείκτης επικινδυνότητας καταγράφεται στην περιοχή του Εθνικού δασικού πάρκου στην περιοχή του Κάβο Γκρέκο. Αντιθέτως, ο κίνδυνος φαίνεται να είναι χαμηλός στην περιοχή του δάσους της Πάφου (π.χ. κοιλάδα των Κέδρων).
Ένας άλλος διαδραστικός πίνακας, που προκύπτει από τις μετεωρολογικές προβλέψεις του αριθμητικού μοντέλου που χρησιμοποιεί το Τμήμα Μετεωρολογίας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κύπρου, έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιεί εκτιμήσεις σε βάθος χρόνου τεσσάρων ημερών σε πολύ υψηλή χωρική ανάλυση της τάξης των 2km. « Όσον αφορά τους πυρομετεωρολογικούς δείκτες, ο χάρτης της Κύπρου χρωματίζεται ανάλογα με τον βαθμό του κινδύνου. Με λευκό/ανοικτό χρώμα εμφανίζονται οι περιοχές που θεωρείται απίθανο, λόγω των μετεωρολογικών συνθηκών, να ξεσπάσει πυρκαγιά, ενώ με μοβ χρωματίζονται όσες διατρέχουν εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο». Όπως είπε, στους χάρτες που αφορούν τους δείκτες επικινδυνότητας πυρκαγιών, η εκτίμηση κινδύνου επιλέχθηκε να γίνεται μεταξύ των ωρών 14:00-15:00, ώρες όπου η συσσωρευμένη θερμότητα στο οικοσύστημα είναι ιδιαιτέρως αυξημένη κατά τη θερινή περίοδο.
Συναγερμός για τις φωτιές
Το έργο DISARM υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Interreg Balkan-Mediterranean και πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία φορέων από την Κύπρο (Ινστιτούτο Κύπρου, Τμήμα Μετεωρολογίας), την Ελλάδα (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών) και τη Βουλγαρία (Εθνικό Ινστιτούτο Υδρολογίας και Μετεωρολογίας). «Χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ και διήρκεσε περίπου 2,5 χρόνια», σημείωσε ο κ. Προεστός και πρόσθεσε ότι δημιουργήθηκε ένας ιστότοπος, στον οποίο υπάρχουν αποτελέσματα διαφόρων μετεωρολογικών παραμέτρων σχετικών με τη ξηρασία και την πρόγνωση του ρίσκου εμφάνισης πυρκαγιάς, για την κάθε συμβαλλόμενη χώρα ξεχωριστά.
Η εν λόγω σελίδα για την Κύπρο (http://map.disarmfire.eu/Cyprus), μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο από αρμόδιες υπηρεσίες, όσο και από τους πολίτες. Σκοπός, να λειτουργήσει ως ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης όσον αφορά την ξηρασία και τις πυρκαγιές. «Στα σχέδιά μας είναι να
χρησιμοποιήσουμε ένα αριθμητικό μοντέλο, το οποίο θα δίνει τη δυνατότητα πρόγνωσης σχετικά με τον τρόπο που θα κινηθεί και επεκταθεί μια ενεργή πυρκαγιά εντός των επόμενων έξι έως οκτώ ωρών, ώστε να συμβάλλει στο έργο της κατάσβεσης».
Δέσποινα Ψύλλου